سوال :
دین پدران پیامبر چه بوده؟ آیا همه مومن بودند؟ اینکه فردی از آنها عَبدِمناف (نام بُتی در زمان جاهلیت) نام داشته، وجود این شخص در اجداد پیامبر به چه معناست؟!
پاسخ :
عرض کنم که اسم عبد مناف، هیچ منافاتی با یکتا پرست بودن و مومن و موحد بودن اجداد پیغمبر اسلام نداره. این درسته که اسم یکی از اجداد نزدیک رسول خدا، عَبدِمناف بوده و مَناف هم اسم یکی از بُت ها بوده ولی اینکه اسم این شخص را درکوچکی و بعد از تولد عبدمناف گذاشتند این هیچ ثابت نمیکنه که خودش هم بعدها بت پرست شد.
اولا: اسم گذاری انسان، اختیارش در دست اشخاص دیگه است چه بسا اسمی روش بذارن که بعدها ازش راضی نباشه. ثانیا: گاهی اسم بچه ها رو مخصوصا جاهایی که زندگی عشیره ای یا قبیله ای بوده یا زندگی خانوادگی بزرگی وجود داشته، گاهی اختیار انتخاب نام نوزاد را به دست پدر و یا مادر هم نیست، بلکه بزرگان دیگر از قبیله یا خانواده و فامیل مداخله میکنن، الان در کشور ما هم هست و گاهی اتفاق میفته که اشخاص دیگه و بزرگانی در فامیل و ریش سفیدان مداخله میکنن و به سلیقه خودشون برای نوزاد اسم انتخاب میکنن.
مورخان ما میفرماین چه بسا انتخاب این اسم از قبیله شان بوده و برخلاف میل پدر و مادر عبدمناف بوده! ثالثا : اگر دقت کنیم – که الان در کشور ما هم گاهی همینجوریه – اینجوری نیست که در انتخاب اسم ها دقیقا توجه به مفهوم و معنای اسم وجود داشته باشه، از بعضی خانواده ها اگه معنای اسم فرزندانشون رو بپرسی والدین نمیدونن و یا از جایی گرفته اند از کسی گرفته اند اسم یک نویسنده ای بوده، اسم یک بازیگری بوده، اسم یک چیزی بوده، بعضی از غرب زده ها اسم های غربی رو روی بچه هاشون میذارن. شما بپرسید که معنای این اسم چیه؟ توجه ندارن میگن از باب مُد روز وغیره انتخاب کردیم… حتی بعضی از اسامی از نظر ادبی توی ریشش بری مفهوم بدی داره ولی خب معمول شده وانتخاب میکنن.
شاهد دیگه ی این قضیه اینه که ما می بینیم در عشیره ها و قبایل و طوایف، گاهی اسم یک قبیله، اسم یک عشیره اسم ناجوریه اسم زننده ایه و این الانم هست من اسم نمی برم اسم اون عشیره و قبیله که الان علنا رفته تو نام خانوادگی افراد اون قبیله و اسم ناجوریه و مفهوم بدی داره. منتصب به یکی از حیواناته ولی کسی توجه نداره این از اون معنا دیگه تخلیه شده، در میان قبایل عرب هم همین جور بوده البته قبایل عرب عصر جاهلیت گاهی رو اسم بچه هاشون اسم ببر و پلنگ و شیر (مثلا قبیله بنی اسد) میذاشتن و میخواستن بگن اینا شجاعن. ولی قبیله ای بوده به نام بنی کلب: یعنی سگ زادگان، کسی به اونها نمی گفت شما سگ زاده هستین! بلکه فقط یک اسمی بوده روشون مونده بوده و بعضا مفهومش تخلیه شده بوده.
بعید نیست که اسم عبدمناف هم از اسم های رایجی بوده و از اون معنای لغوی و ادبیش تخلیه شده بوده و اسم رایجی بوده آوردن روی این بچه گذاشتن، این به هیچ وجه اثبات نمیکنه که عبدمناف خودش که یکی از اجداد مکرم رسول خدا بوده، خودش بت پرست بوده باشه، این رو ثابت نمی کنه.
برگرفته از فایل صوتی رادیو معارف، شبهات تاریخی، جلسه اول، استاد مهدی پیشوایی
