شاید بتوان تقسیم علائم به حتمی و غیرحتمی را اینگونه تحلیل کرد که دو مورد از مهمترین کارکردهای نشانه های ظهور: خاصیتِ «امید بخشی» و «شناسایی امام مهدی» است.
بر این اساس، اگر همه نشانه های ظهور «حتمی» بودند، خاصیتِ امیدبخشی از بین می رفت و نشانه های ظهور بیش از اینکه مایه امید مؤمنان باشد، باعث ناامیدی آنان میشد! زیرا وقتی قرار است همه ی این نشانه ها پیش از ظهور حتما رخ دهد [و تا اینها اتفاق نیفتد، ظهور رخ نخواهد داد] پس ناخودآگاه عموم مردم می اندیشند که ما حالا حالاها ظهور را درک نخواهیم کرد!
از سوی دیگر، اگر همه نشانه ها «غیرحتمی» بودند، چه بسا هیچ یک از نشانه ها محقق نمی شد! در نتیجه مردم برای شناسایی امام مهدی علیه السلام از میانِ مدعیان به مشکل برمی خوردند!
به همین دلیل از یک سو، بیشتر نشانه ها غیرحتمی اند [و احتمال دارد تا ظهور محقق نشوند] و این برداشت که “ظهور نمی تواند در زمان ما باشد” منتفی می گردد، و از سوی دیگر، تعداد کمی از نشانه ها [پیش از ظهور] حتما اتفاق می افتند تا همه مردم بتوانند به راحتی از این طریق امام مهدی علیه السلام را شناسایی کنند. (تاملی نو در نشانه های ظهور، ص۲۷)
امام باقر علیه السلام فرمودند: برخی از امور مشروط هستند و برخی حتمی و تغییر ناپذیر، و سفیانی از علائم حتمی است که بی تردید رخ خواهد داد. (الغیبه نعمانی، ب۱۸، ح۶)
