در بین روایات اهل سنت در مورد زمان قیام یمانی، به شدت اختلاف نظر وجود دارد:
️ دسته ای، قیام یمانی (قَحطانی) را قبل از ظهور دانسته اند.
️ دسته ای آن را همزمان با امام مهدی علیه السلام دانسته اند.
روایات متعددی به ما رسیده بر اینکه «مکان قیام یمانی» و محل پیدایش جنبش او یمن می باشد. مثلا امام صادق علیه السلام فرمودند: قیام یمانی از یمن، همراه با پرچم های سفید خواهد بود. [مختصر اثبات الرجعه، ص۴۵۵]
«سیر حرکت یمانی و فعالیتهای او» به صورت دقیق در روایات منعکس نشده! شاید علت این پنهان کاری، پیشگیری از برنامه ریزی های قبلی دشمنان بوده، البته احتمال دارد که جزئیاتش در کلام امامان بیان شده، ولی به دست ما نرسیده باشد.
یمانی و یارانش با سفیانی درگیر خواهند شد. جنبش ایشان، ضعیف و محدود نخواهد بود؛ بلکه بسیاری از مناطق را در بر می گیرند.
در اینکه «قیام یمانی پیش از ظهور به شکست منتهی می گردد یا تا زمان ظهور ادامه می یابد و آیا محضر مبارک امام مهدی علیه السلام را درک می کند یا خیر؟» به دلیل فقدان روایات معتبر، نمی توان قاطعانه قضاوت کرد. در عین حال، در میان احادیث، اشاره هایی به اتصال نهضتِ یمانی به زمان ظهور وجود دارد…
در تعیین مصداق باید همیشه دغدغه ی احتمال اشتباه و عواقب زیان بارش را داشت [همچون ضعیف شدن باورهای مردم]، به همین دلیل ضمنِ توصیه به دقت و پرهیز از شتابزدگی، معیارهای کلی ای که در روایات به دست ما رسیده را عرض می نماییم:
۱- قیام یمانی از سرزمین یمن خواهد بود. (قیامش موضوعیت دارد، نه وجودش) ۲- این جنبش با خروج سفیانی در شام، همزمان خواهد بود. ۳- او فضیلت گرا و ارزش محور است: از امکانات سوء استفاده نمی کند، رفتارش با تکیه بر قرآن و روایات است و از مسائل انحرافی و سست، به دور است.
۱- سفیانی در روایات، از علائم حتمی شمرده شده. ۲- از مهمترین اهدافش، حمله به مناطق شیعه نشین و کشتار شیعیان است! ۳- ابعاد این واقعه نسبت به سایر علائم ظهور از گستردگی خاصی برخوردار است! و مدت زمان بیشتری را به خود می گیرد!
۴- حدود یکصد روایت از برخی معصومین (علیهم السلام) در این باره به ما رسیده، لذا می بینیم نعمانی در کتاب «الغیبه» که از مهمترین و قدیمی ترین منابع احادیث مهدوی است، باب مستقلی را به این علامت اختصاص داده است.
سمبلیک و نماد دانستن سفیانی با روایات متعددی سازگاری ندارد!
️ در برخی روایات، نام سفیانی و نَسَبش ذکر شده و در برخی روایات حتی از وضعیت ظاهری و جسمانی او سخن به میان آمده است، در برخی روایات به دین او و یا به مکان و زمان قیامش اشاره شده، و در برخی روایات نیز از حمله او به عراق، مدینه و مکه گفته شده و یا از کشته شدنش …
در اینکه سفیانی از نشانه های حتمی ظهور است تردیدی وجود ندارد. عالمان بزرگی همچون آیت الله صافی گلپایگانی و آیت الله محمد صدر، خروج سفیانی در آخرالزمان را به دلیل وجود روایات فراوان پذیرفته اند.
مثلا در حدیث معتبری آمده: «ابوحمزه ثمالی از امام صادق علیه السلام می پرسد: پدرتان پیوسته می فرمودند: قیام سفیانی از امور حتمی است. امام فرمودند: آری، همین طور است…»
واژه «سفیان» و «یا»ی نسبت، اشاره به انتساب او به خاندان ابوسفیان است، بنابراین نمی توان نام او را سفیانی دانست.
هفت نام به دست ما رسیده [عبدالله، عثمان، عنبسه، معاویه، حرب، عتبه و عروه] که چهار موردش از غیرمعصوم نقل شده و دو مورد دیگرش از منابع اهل سنت است. تنها روایتی که در منابع شیعه آمده “نام سفیانی را عثمان می داند” که آن هم به دلیل ضعف سند قابل اعتماد نیست.
شاید دلیل اینکه در روایات، از نام او کمتر سخن به میان آمده، این باشد که دانستن نام او چندان فایده و ثمری ندارد؛ چرا که او به هر نامی باشد، همنام های فراوانی خواهد داشت و دانستن نام او به شناسایی اش کمک چندانی نخواهد کرد. آنچه مهم است اقدامات او و حوادث مربوط به اوست.
(سرخ روی، مایل به سفیدی و کبود چشم)
️ امام صادق علیه السلام فرمودند: «تو اگر سفیانی را ببینی، پلیدترین مردم را دیده ای. او سرخ روی، مایل به سفیدی و کبود چشم است. خباثت او به اندازه ای است که مادر فرزندش را زنده زنده دفن می کند از ترس اینکه مبادا مکان او را گزارش دهد!»
نسبت به دین سفیانی چند مدل روایت به دست ما رسیده، از آنجا که اَسناد آنها از اعتبار کافی برخوردار نیست لذا ما نمی توانیم درباره دین سفیانی به نظر قاطعانه ای دست یابیم. البته درباره گرایش های دینی او این مطلب قطعی ست که دشمنی و تعصب شدیدی بر شیعیان دارد.
