سوال : 

چطوری امام زمان میتونن همون طوری که در یک مکان هستن، ناظر به همه جا باشن؟

اگه اینطوری باشه، پس لقب «ستار العیوب» بودن خدا چی میشه؟

پاسخ :

پاسخ قسمت اول سئوال:

باید به این مساله توجه کنیم که حاضر و ناظر دانستن امام به این معنا نیست که امام با چشم سر، افراد را نگاه می کند؛ همان گونه که شاهد و ناظر بودن خدا به معنای دیدنِ با چشم مادی نیست. امام دارای حقیقتِ وجودی بسیار بلندی است که فراتر از این عالم مادی است؛ در بسیاری از اخبار برای پیامبر و امامان غیر از آنچه که ما آن را نفس و روح می نامیم، مقامی بالاتر و والاتر اثبات شده و آن مقام نورانیت ائمه است.

در روایتی نقل شده: «اولین چیزی که خدای متعال آفرید، نور پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و سلم و امامان علیهم السلام  بود.» 1 یا در روایتی دیگر آمده که: «خداوند از نور عظمت خویش، آنان را آفرید.» 2

این مقام نورانیت [چون محیط بر زمان و مکان است، لذا] بر همه چیز احاطه دارد و نمونه و مَثَلی است برای علم الهی. یعنی همان­گونه که خداوند بر همه چیز احاطه­ی حضوری دارد، امامان که مظهر تام اسماء الهی هستند و مظهر علم الهی هستند نیز به موجودات احاطه­ی حضوری دارند.

در انتها توجه شما را به این مثال جلب می نماییم. قصد تشبیه و تمثیل نیست، بلکه فقط می خواهیم ذهن مان را کمی به مطلوب نزدیک تر کنیم: انسان به زحمت می تواند تا شعاع صد متری اطراف خود را ببیند، حالا همین انسان اگر از بالای بام منزل خویش به اطراف نگاه کند، شعاع دیدش شاید تا 5 کیلومتر هم برسد، نیز اگر بر بالای بُرج و ساختمان بلندی قرار بگیرد، شعاع دیدش به 30 کیلومتر و بلکه بیشتر خواهد رسید. از بالای بالگرد یا هواپیما که دیگر قصه متفاوت می­شود…

بلاتشبیه، غرض از این مثال فقط این بود که ذهن به مقصود نزدیک شود مبنی بر اینکه هر چه انسان بالاتر و والاتر باشد، شعاع دیدش بیشتر و گسترده تر خواهد شد.

حمزة بن عبداللّه می گوید: در پشت کاغذی نوشتم: دنیا برای امام، همچون پاره ای از گردوست. سپس آن را به امام رضا (علیه السلام) دادم و گفتم: دوستان ما حدیثی روایت کرده اند که انکارش نکرده ام؛ ولی می خواهم آن را از شما بشنوم. امام بدان نگریست؛ سپس آن را پیچید به گونه­ای که گمان کردم این پرسش بر او گران آمد. اندکی بعد گفت: «آن، حق است؛ از کاغذ به پوست منتقلش کن». 3

یعنی آن را بر روی جنسی ماندگارتر نقش ببند. بله؛ عالم، اینگونه زیر نظر امام معصوم(علیه السلام) است.

[حمزة بن عبداللّه: کتبت فی ظهر قرطاس أنّ الدنیا ممثّلة للامام کفلقة الجوزة، فرفعته إلی أبی الحسن الرضا(ع) فقلت له: إنّ اصحابنا رووا حدیثا ما أنکرته غیر أنی احبّ أن أسمعه منک. فنظر فیه ثمّ طواه حتّی ظننت قد شقّ علیه؛ ثم قال: هو حقّ فحوّله فی أدیم.]

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «در هر بامداد، کردار بندگانِ نیکوکار و فاسق بر رسول خدا عرضه می شود. پس بر حذر باشید از کردار ناشایست. همین است معنای قول خداوند تبارک و تعالی که قُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَي اللَّهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ… بگو: عمل کنید، خداوند و فرستاده او و مومنان، اعمال شما را می بینند… » 4

پاسخ قسمت دوم سئوال:

آیت الله جوادی آملی فرمودند: «خداوند متعال که ستار العیوب است، می داند کجا ستاری بکند و کجا ستاری نکند… اگر کسی مخفیانه مرتکب گناهی شود، ذات اقدس اله اجازه نخواهد داد اسرارش نزد دیگران افشا شود. حتی در قیامت خداوند اجازه نمی دهد کسانی که کنار یکدیگرند از اعمال هم با خبر شوند؛ بنابراین، عملکرد خود شخص بسیار مهم است. اگر کسی پرده ی دیگران را نَدرد و آشکارا به گناه دست نیازد، خداوند پرده اش را نمی­دَرد…» 5

بله؛ سَتّاریت خدا، برای تربیت و رشد مردم است، عرضه­ی اعمال مردم بر پیامبر و امامان(علیهم السلام) هم در همین جهت است؛ زیرا آنان هادیان امت از طرف خدایند و فیض الهی از طریق این بزرگواران بر بندگان نازل می شود؛ بنابراین اگر مسائلی را امام و حجت خدا با خبر باشد، آنها همه به جهت هدایت و رشد بشر است، بنابراین هیچ تناقضی مشاهده نمی­شود. (همانگونه که خداوند ستار است، حجت خدا هم ستار است.)

این توجهِ امام به اعمال و رفتار، مانند نظارت و بازرسیِ مسئولی نیست که به خاطر صرفا یک “ماموریت اداریِ خشک” بوده باشد، بلکه این مساله، به جهت اوج محبت و کمک رسانی به انسان ها می باشد و در واقع همانندِ نظارت خداوند، آثار سازنده ی فراوانی دارد.

منابع :

1. بحارالانوار، ج25، ص22

2. بحارالانوار، ج15، ص24

3. الاختصاص، ص217 ؛ بحارالأنوار،ج2، ص145، ح11و 12

4. توبه، آیه 105

5. پرسش ها و پاسخ ها، ج2، ص56